Biomarkeri oksidacionog stresa i koncentracija metala u odabranim tkivima belouške (Natrix natrix) i ribarice (Natrix tessellata) sa područja Obedske bare i Pančevačkog rita

Abstract

Ekotoksikološka istraživanja su značajna zbog činjenice da mogu imatipraktičnu primenu u zaštiti životne sredine. Semiakvatične vrste zmija konstantno suizložene dejstvu kompleksa različitih ekoloških faktora kako u vodenoj tako i uterestričnoj sredini. Zmije su dugoživeći organizmi, nalaze se na vrhu lanca ishrane,imaju manji radijus kretanja u odnosu na većinu ptica i sisara i to ih čini idealnim modelorganizmima za praćenje efekta izloženosti različitim vrstama ksenobiotika u prirodnimuslovima.Metali predstavljaju najrasprostranjeniju grupu zagađivača. Zbog svojetoksičnosti, biomagnifikacije duž lanca ishrane, kao i bioloških efekata koje izazivajupredstavljaju neizostavnu kariku u ekotoksikološkim istraživanjima.Cilj ove doktorske disertacije bio je da se ispita sezonska dinamika biomarkeraoksidacionog stresa, uticaj metala prisutnih u životnoj sredini kao i njihovabioakumulacija u nekim tkivima Natrix natrix (belouška) i Natrix tessellata (ribarica) sapodručja Specijalnog rezervata prirode Obedska bara i industrijske zone Pančevački rit,u periodu pre i posle hibernacije. U krvi, jetri, bubregu, mišiću i masnom tkivu suanalizirane enzimske komponente sistema zaštite od oksidacionih oštećenja: aktivnostukupne, mangan i bakar cink sadržavajuće superoksid-dismutaze (Uk SOD, Mn SOD,CuZn SOD), katalaze (CAT), glutation-peroksidaze (GSH-Px) i glutation-reduktaze(GR). Ispitivane su i neenzimske komponente sistema zaštite od oksidacionih oštećenja:koncentracija glutationa (GSH) i slobodnih sulfhidrilnih grupa (SH). Takođe suanalizirani: biohemijski pokazatelj oksidacionih oštećenja (TBARS), enzim faze Ibiotransformacije: citohrom P4501A (CYP1A), enzim faze II biotransformacije:glutation-S-transferaza (GST), biomarkeri izloženosti metalima (metalotioneini) ibiomarker neurotoksičnosti (ChE). U vodi i tkivima (jetri i mišiću) analizirani su alkalni(Li, K) zemnoalkalni (Ba, Ca, Mg), prelazni (Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mn, Mo, Ni, Zn), slabi(Al, Pb) metali kao i metaloid As...

Ecotoxicological studies are important due to the fact they can have a practicalapplication in environmental protection. Semiaquatic snakes are continuously exposedto various complex environmental factors both in aquatic and terrestrial environment.They are long-living organisms, on the top of the food chain, with smaller movementradius compared to most birds and mammals, which makes them ideal model organismsfor monitoring effects of exposure to different types of xenobiotics in naturalconditions.Metals are the most widespread group of pollutants. Due to their toxicity,biomagnification along the food chain, as well as biological effects they cause, theyrepresent indispensable link in ecotoxicological research.The aim of this doctoral thesis was to examine seasonal dynamics of oxidativestress biomarkers, the impact of metals present in the environment, as well as theirbioaccumulation in some tissues of Natrix natrix (Grass snake) and Natrix tessellata(Dice snake) from Special Nature Reserve sites, Obedska bara and Pančevački rit,industrial zone, for periods before and after hibernation. In blood, liver, kidney, muscleand adipose tissue, enzyme components of system protection against oxidative damagewere analyzed: activities of total, manganese and copper zinc superoxide dismutase (TotSOD, Mn SOD, CuZn SOD), catalase (CAT), glutathione peroxidase (GSH-Px) andglutathione reductase (GR), non-enzymatic components of system protection againstoxidative damage: concentration of glutathione (GSH) and free sulfhydryl groups (SH),biochemical indicator of oxidative damage (TBARS), phase I biotransformationenzyme: cytochrome P4501A (CYP1A), phase II biotransformation enzyme: glutathione-S-transferase (GST), biomarkers of exposure to metals, metallothionein and activity ofcholinesterase (ChE), neurotoxicity biomarker.In water, liver and muscle tissues, alkaline (Li, K), alkaline earth metal (Ba, Ca,Mg), transient (Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mn, Mo, Ni, Zn), weak (Al, Pb ) metals andmetalloid As were analyzed...