Morfološka diferencijacija larvenih stadijuma odabranih vrsta žaba rodova Rana i Bufo na području Srbije

Abstract

Mrke žabe (Rana dalmatina, R. graeca, R. temporaria) i obična krastača (Bufo bufo) na području Srbije mogu biti sintopne, a ulaze u vodena staništa samo tokom kratkog reproduktivnog perioda u rano proleće. Punoglavci provode duži vremenski period u vodenim staništima i lakše su uočljivi u odnosu na adulte. Analiza njihove morfologije je jedan od mogućih načina taksonomske identifikacije, naročito u slučajevima kada su genetičke metode nedostupne. Kod nekih vrsta punoglavci na ranim stupnjevima su vizuelno veoma slični, što otežava njihovu identifikaciju na terenu. Definisani su sledeći osnovni ciljevi: utvrditi osobine spoljašnje morfologije punoglavaca analiziranih vrsta žaba na osnovu kojih se može odrediti njihova taksonomska pripadnost; utvrditi efikasnost primene analiza oblika tela punoglavaca u taksonomskoj identifikaciji; razviti procedure za njihovu pouzdanu, brzu i ekonomičnu taksonomsku identifikaciju. Dodatno, izvršena je taksonomska genetička identifikacija, upoređena je upotreba metoda tradicionalne i geometrijske morfometrije u morfološkoj diferencijaciji ranih larvenih stadijuma, kao i filogenetski i fenetički odnosi analiziranih vrsta. Iz prirode su sakupljeni punoglavci R. dalmatina, R. temporaria i B. bufo na ranim razvojnim stupnjevima. Taksonomska identifikacija izvršena je DNK barkoding metodom, primenom 16S rRNK markera. Metodama tradicionalne morfometrije je utvrđeno da relativna dužina i širina glave predstavljaju karaktere za razlikovanje rodova Rana i Bufo, dok je relativna dužina repa karakter za razlikovanje dve vrste mrkih žaba. Detaljnije analize oblika i veličine laboratorijski uspešno odgajanih punoglavaca R. dalmatina, R. temporaria i B. bufo vršene su metodama geometrijske i tradicionalne morfometrije na ranim stupnjevima razvića. Oba pristupa su dala slične rezultate kada su u pitanju kvantifikacija i opis varijabilnosti veličine i oblika. Za razliku od punoglavaca B. bufo, punoglavci dve vrste roda Rana su sitniji sa manjim telima i repovima dva puta dužim od tela. Kada su poređene dve vrste mrkih žaba, utvrđeno je da punoglavci R. dalmatina imaju kraći rep i veće telo. Međutim, suptilne razlike

Brown frogs (R. dalmatina, R. graeca, R. temporaria) and common toad (Bufo bufo) are anuran species that can be syntopic on the territory of Serbia. They can be found in the aquatic habitats only during short breeding season in the early spring. In contrast, their tadpoles are present for a longer period of time in aquatic habitats and are easy to record. Analysis of tadpole morphology is one of the possible ways for species identification, especially when genetic methods are unavailable. Tadpoles at early developmental stages are visually very similar and thus difficult for identification in the field. The main objectives of this study were: to determine external tadpole morphological characters that can serve for taxonomic identification; to determine effectiveness of tadpole shape analyses in taxonomic identification; to develop procedures for their reliable, rapid and economic taxonomic identification. In addition, genetic identification was performed, the usage of traditional and geometric morphometic methods for morphological differentiation of tadpoles at early developmental stages was compared and phylogenetic and phenetic relationships of the analyzed species were examined. Tadpoles at early developmental stages of R. dalmatina, R. temporaria and B. bufo were collected from the field. Taxonomic identification of analyzed species was performed by DNA barcoding, using marker 16S rRNA. Traditional morphometrics was applied and the results suggested that relative head length and head width could be good discriminative characteristics for tadpoles of two Rana species and B. bufo. To distinguish between tadpoles of two analyzed brown frog species, relative tail length could be used. More detailed analyzes of size and shape of successfully laboratory raised R. dalmatina, R. temporaria and B. bufo tadpoles were conducted by comparative (2D landmark-based geometric and traditional) morphometric analyses. Both methodologies produced very similar results considering quantification and description of size and shape variability. Unlike B. bufo tadpoles, tadpoles of two Rana species were with smaller bodies and tails twice as long as the body. When two species of brown frogs were compared, R. dalmatina tadpoles had shorter tails and larger bodies. However, observed subtle shape variation of the distal region of the tail was detected only by geometric morphometrics.