Aktivnost superoksid dismutaze larve Ephemera danica - biomarker oksidativnog stresa izazvang otpadnim vodama pastrmskih ribnjaka

Abstract

Za analizu aktivnosti superoksid dismutaze (SOD), pod uticajem ispusnih voda pastrmskog ribnjaka u reci Skrapez, koriscena je larva vrste Ephemera danica kao model organizam. Istrazivanja su obavljena sezonski tokom 2015. i 2016. godine, na cetiri lokaliteta, jedan iznad, (SKI, kontrolni lokalitet) i tri ispod (SK2, SK3 i SK4) pastrmskog ribnjaka. Za analizu podataka koriscena je analiza koinercije (CIA). Od hemijskih i fizickih parametara analizirani su: temperatura, brzina vode, rastvoreni kiseonik, ukupni azot, amonijak, nitriti, nitrati i fosfati. Aktivnost SOD karakterise veca sezonska nego longitudinalna varijabilnost. CIA analiza pokazuje da je Fl osa, osa sezonskih promena, a enzim SOD se nalazi na njenom negativnom kraju. SOD karakterise statisticki znacajna korelacija sa rastvorenim kiseonikom (R=0,714, P=0,002), ukupnim azotom (R=0,592, P=0,016) i temperaturom (R=0,834, P<0,001). U odnosu na kontrolni lokalitet dolazi do opadanja aktivnosti SOD od proleca do zime. Povecana aktivnost ovog enzima u prolece i leto je posledica povisene temperature, sa kojom je SOD korelisan, kao i vece metabolicke aktivnosti organizma. Na aktivnost SOD, snazan uticaj ima promena faktora unutrasnje i spoljasnje sredine uslovljena smenom godisnjih doba, posto su kako u odnosu na amplitudu aktivnosti, tako i na obrazac njihovih sezonskih promena lokaliteti nizvodno od ispusta ribnjaka veoma slicni kontrolnom lokalitetu. Izuzetak je jesen, kada aktivnost SOD dostize maksimum na SK2. To moze biti posledica koncentracije kiseonika koja upravo u jesen na ovom lokalitetu ima najnizu vrednost (8,06 mg/I). Na osnovu dobijenih rezultata, zakljucuje se da ispusne vode pastrmskog ribnjaka izazivaju stres kod vrste E. danica sto se reflektuje kroz izmenjenu aktivnost SOD.