Prvi nalaz andosola u Srbiji na Radan planini

Abstract

Radan Mt is part of Lece andesite complex with several volcanic craters and calderas. Lece andesite complex comprises of pyroclastics: breccias agglomerate, tuff and andesite flows, necks and dikes. The dominant vegetation is beech forest. The objective of this investigation was aimed at studying the mineralogy and chemical properties of volcanic ash soils developed on andesite and andesite tuff around the summit Šapot 1409 m. For the first time in Serbia processes of andosolisation are detected and described. This is, at the same time, the second site of andosols on the Balkan Peninsula, after the noted andosols on the Santorini island (Greece). The investigated andosols are acid to slightly acid of dystric characteristics, loamy to clayey-loamy texture, and rich in humus. High phosphate retention (over 70%), low bulk density and about 2% of Alox + 1/2 Feox extracted by ammonium oxalate meet andic soil properties criteria. The clay fraction is composed mainly of halloysite, illite, chlorite, allophane CT-opal, crystobalite, tridimite and feldspars.

Radan planina je deo velikog andezitskog kompleksa sa više vulkanskih kratera i kaldera. Lece andezitski kompleks je sastavljen od piroklastira: breča aglomerata, tuffova i andezitskih slivova, nekova i dajkova. Dominantna vegetacija je bukova šuma. Cilj rada je bio usmeren na istraživanje mineralogije i hemijskih osobina zemljišta razvijenog na andezitu i andezitskom tufu oko vrha Šapot 1409 m. Po prvi put u Srbiji je detektovan i opisan proces andosolizacije, što je istovremeno drugi nalaz andosola na Balkanskom poluostrvu, posle onog sa ostrva Santorini, Grčka. Dva tipa Andosola, sa nevitričnim (profil No. 1) i vitričnim (staklastim) horizontima (profil No 4) su opisana prema kriterijumima Svetske Referentne Base podataka za zemljišta, WRB, (1998). Istraženi andosoli su kiseli do blago kiseli sa distričnim karakteristikama, ilovaste do glinovito-ilovaste texture i bogati su humusom. Visok procenat retencije fosfata (preko 70 %) mala zapreminska masa i oko 2% of ALx + '/2 Feox ekstrahovanog u amonijum oksalatu su kriterijumi, koji u potpunosti odgovaraju andičnim osobinana zemljišta. Frakciju gline je sastavljena od: halojzita, alofana, ilita hlorita, CT- opala, i manjih količina kristobalita, tridimita i feldspata tj., tipična asocijacije minerala u andosolima. Pošto u Srbiji postoji oko 2800 km2 vulkanskih stena i njihovih piroklastita neophodno je u toku daljih proučavanja proceniti efektivnost Andosol tipa u klasifikaciji zemljišta uz odredbu odgovarajućih klasa zemljišta u Srbiji. Na terenu obavezno određivati pH (Na F) >9.5 kao preduslov za pravilnu odredbu Andpsol tipa zemljišta.