Početak vegetacije i važnije osobine plodova u populaciji oraha

Abstract

The objective of walnut selection is to obtain promising genotypes characterized by later growing season onset, shorter period of vegetation, resistance to diseases, stable fruit productivity and high fruit quality. Aiming at obtaining genotypes with favorable properties, in five localities of Eastern Serbia, where walnut is widely grown, we studied the correlation among growing season onset on the one hand, and major pomological properties and fruit quality on the other. In the studied population, trees with early growing season onset and fruit mass up to 8.0 g (30.1%) were predominant, whereas those with late growing season onset were in minority, fruit mass ranging from 10.1 to 12 g (0.07%). Kernel ratio was highest in the former (20.69%), and the lowest in the latter (0.07%). Similar was observed in oil and raw proteins content in kernel which was highest in fruits of early trees (33.62%, 47,55%), while it was remarkably lower in late ones (0.72%, 0.49%). The obtained results suggest that the studied population was dominated by early trees and unfavorable or less favorable fruit properties. In spite of that, we evidenced some trees with favorable properties which can be used in breeding as donors of useful genes.

Selekcija oraha u cilju izdvajanja perspektivnih genotipova sa kvalitetnim osobinama je još uvek aktuelna u svetu. Iz ovih razloga sprovedena su istraživanja na području istočne Srbije u pet lokaliteta, gde je orah masovno zastupljen. U svakom lokalitetu metodom slučajnog uzorka odabrano je od 280 do 330 stabala oraha generativnog porekla (ukupno 1464) koja su bila predmet izučavanja u trogodišnjem periodu. Ispitivana je zakonomernost, odnosno uticaj vremena početka vegetacije na važnije pomološke osobine plodova (masa plodova, sadržaj jezgre, kao i sadržaj ulja i sadržaj sirovih proteina u jezgri oraha). U ispitivanoj populaciji dominiraju stabla sa plodovima rane vegetacije sa masom do 8,0 g (30,1%), a najmanje je poznih stabala (0,07%) sa masom od 10,1 do 12,0 g. Sadržaj jezgre je takođe najveći u plodovima stabala rane vegetacije (20,69%), a najmanji kod poznih (0,07%). Sadržaj ulja je bio najveći u plodovima sakupljenih sa stabala rane vegetacije (33,62%), a najmanji kod poznih (0,72%), kao i sadržaj sirovih proteina 47,55%, odnosno 0,49%. Na osnovu dobijenih rezultata zaključeno je da su u ispitivanoj populaciji oraha dominirala stabla sa ranijim početkom vegetacije i sa nepovoljnim i manje povoljnim osobinama plodova. Uprkos tome registrovana su pojedinačna stabla sa povoljnim osobinama, koja mogu da se koriste u procesu oplemenjivanja kao donori korisnih gena u cilju stvaranja sorti oraha sa boljom kombinacijom poželjnih svojstava.